A MODO DE INTRODUCIÓN.
A restauración capitalista tivo causas internas e externas. Con todo, á hora de abordar estas últimas, as análises adoitan centrarse no estudo das diversas liñas de ataque ao socialismo postas en marcha polas potencias imperialistas no campo político, militar, económico, ideolóxico e psicolóxico.
Os factores externos foron determinantes e confirmaron que o enfrontamento entre o campo imperialista e o campo socialista era a expresión xenuína da loita de clases a escala internacional1. Con todo, débese profundar no estudo de tendencias como a eurocomunista que contribuíron a debilitar o poder socialista, actuando no seo do movemento obreiro e do movemento comunista internacional, e interactuaron moitas veces coas políticas oportunistas de partidos comunistas e obreiros que se atopaban no poder.
Os centros ideolóxicos imperialistas prestaron asistencia e difundiron amplamente as posicións eurocomunistas, fronte á liña que denominaban despectivamente <<ortodoxa>> ou <<prosoviética>>. O eurocomunismo, representado principalmente polos partidos de Italia, Francia e España, debe o seu nome ás axencias de prensa capitalistas que, con tal denominación, facían referencia ás organizacións que compartían a defensa dunha serie de puntos de vista:
- A oposición á existencia dun movemento comunista internacional organizado, defendendo a tese do chamado <<policentrismo>> fronte á experiencia da Internacional Comunista (Komintern) e da Oficina de Información dos Partidos Comunistas e Obreiros (Kominform).
- A negación da ditadura do proletariado, fronte á que defendían a <<pluralidade de vías cara ao socialismo>> e, especialmente, a vía parlamentaria, en colaboración coas forzas socialdemócratas e cristiás, asumindo o pluripartidismo e o marco democrático-burgués.
- A substitución do internacionalismo proletario, que identificaban coa defensa incondicional da Unión Soviética e da liña política do PCUS, pola de solidariedade <<internacionalista>> ou <<novo internacionalismo>>.
- A aceptación do marco da por entón Comunidade Económica Europea, baixo o chamamento a defender no seu seo os dereitos sociais e a participación dos traballadores no seu deseño.
- A crítica constante e aberta á URSS e aos países socialistas, desde o ángulo dos dereitos humanos e as liberdades individuais na súa concepción burguesa.
- A revisión e destrución do <<partido de novo tipo>> acuñado por Lenin, pois ao negar nun ou outro grado as tarefas revolucionarias de todo partido comunista foron negados igualmente os principios revolucionarios no relativo á súa organización e funcionamento.
O eurocomunismo afectou a partidos de diferentes latitudes, algún deles no poder, e do mesmo xeito que outras correntes oportunistas ao longo da historia tivo unha clara vocación internacional, malia ter como tese de cabeceira o ser un fenómeno que atendía ás particularidades e condicións nacionais. Respecto diso, Enrico Berlinguer, Secretario Xeral do PCI, dicía:
“Nós non somos evidentemente quen forxamos este termo, pero o feito mesmo de que circule tan amplamente mostra ata que punto os países da Europa occidental aspiran profundamente a ver afirmarse e progresar solucións de novo tipo na transformación da sociedade nun sentido socialista”.
E o Secretario Xeral do PCE, Santiago Carrillo, engadía:
“… non existe o eurocomunismo, posto que algúns partidos comunistas non europeos, como o Partido Comunista Xaponés, non poden ser incluídos baixo esta etiqueta”2.
Malia as incoherencias e falsificacións que caracterizaron a vida de Carrillo, que meses despois de negar a existencia do <<eurocomunismo>> publicaba o seu libro “Eurocomunismo e Estado”, nunha cousa levaba razón: o fenómeno non se limitaba á Europa occidental.
OS ANTECEDENTES DO <<EUROCOMUNISMO>> E O XX CONGRESO DO PCUS.
As bases para o nacemento desta corrente revisionista sentáronse moito antes de que o eurocomunismo fose presentado en sociedade por Carrillo, Berlinguer e Marchais.
Tras a Segunda Guerra Mundial ábrese para o movemento revolucionario mundial unha difícil etapa. Á destrución causada pola invasión alemá da URSS, e os posteriores esforzos para a súa reconstrución, sumouse no político a perda de centenares de miles de cadros comunistas que caeran en combate contra o nazi-fascismo, o que afectou de xeito decisivo ao PCUS e a outros partidos comunistas europeos.
As potencias capitalistas, capitaneadas por uns Estados Unidos que non sufriron a guerra no seu chan e convertíanse na potencia do campo imperialista, desataron de inmediato a chamada <<Guerra Fría>> e a carreira armamentista, poñendo en práctica toda unha batería de medidas orientadas a socavar o poder socialista.
A contrarrevolución interna non renunciou a derrocar o poder obreiro en ningún momento. Coa asistencia imperialista organizáronse accións contrarrevolucionarias na República Federal de Iugoslavia (1947-48), na República Democrática Alemá (1953), en Polonia e Hungría (outono de 1956)…
A loita de clases persistía e profundábase baixo novas condicións, o sistema imperialista daba mostras de fortaleza e demostraba a súa capacidade de recomposición, creando organizacións internacionais para tratar de atenuar as súas contradicións e incrementar a presión sobre o campo socialista (OTAN, FMI, Banco Mundial, etc.).
No seo do PCUS iniciábanse importantes debates sobre a edificación do socialismo nas condicións de posguerra, particularmente sobre as leis económicas no socialismo e o seu carácter. A dirección do Partido participa activamente dos debates e Stalin combate abertamente as posicións oportunistas na polémica xurdida respecto ao proxecto de Manual de Economía Política3. Trala súa morte, o 5 de marzo de 1953, a loita continúa no seo do PCUS e increméntase tanto na preparación como nos debates do XX Congreso do PCUS, celebrado en febreiro de 1956.
O bloque oportunista liderado por N. S. Jruchov abriu as portas á tese da <<pluralidade de formas de transición ao socialismo>>, revisando a teoría marxista acerca do carácter clasista do Estado e a teoría leninista da revolución. No Informe do Comité Central do PCUS ante o XX Congreso, presentado por Jruchov , afirmábase:
“…xorde a cuestión da posibilidade de aproveitar tamén o camiño parlamentario para a transición ao socialismo.”
“…a clase obreira, unindo en torno seu aos campesiños traballadores, aos intelectuais, a todas as forzas patrióticas… pode derrotar ás forzas reaccionarias, antipopulares, conquistar unha sólida maioría no parlamento e transformalo, de órgano da democracia burguesa, en instrumento da verdadeira vontade popular. En tal caso, esta institución, tradicional para moitos países capitalistas altamente desenvolvidos, pode converterse no órgano da auténtica democracia, da democracia para os traballadores.4”
No discurso de M.A. Suslov, pronunciado o 16 de febreiro, dicíase:
“Nos propios países capitalistas… a clase obreira e os seus partidarios políticos teñen plena posibilidade de agrupar en torno seu sobre unha plataforma democrática única á maioría abafadora da nación –aos campesiños, á pequena burguesía, aos intelectuais e ata a capas patrióticas da burguesía-, o que facilitará indubidabelmente a vitoria da clase obreira.5”.
Os tránsitos pacíficos ao socialismo pola vía parlamentaria non se coñeceron en país algún. Con todo, o subxectivismo desta tese e os seus efectos na estratexia dalgúns partidos comunistas fixéronse presentes de inmediato.
No seu discurso ao XX Congreso, A.I. Mikolai percibe con claridade que a tese sobre o tránsito pacífico e gradual ao socialismo achégase perigosamente ás posturas da socialdemocracia, e respecto diso aporta a seguinte xustificación:
“É notorio que, nalgunhas ocasións, certos partidos socialistas conseguiron a maioría parlamentaria e que nunha serie de países existiron e existen ata gobernos socialistas. Pero tamén nestes casos o asunto limítase a facer pequenas concesións aos obreiros sen construír socialismo algún. Fai falta que a dirección estatal pase a mans da clase obreira, que a clase obreira estea preparada non só desde o punto de vista da organización, senón tamén política e teóricamente para loitar polo socialismo, que non se conforme cunhas migallas da mesa capitalista, senón que, obxectivamente a maioría, tome o poder e liquide a propiedade privada sobre os medios fundamentais de produción.6”.
O marxismo-leninismo e as súas diferenzas coa socialdemocracia quedan así reducidas a unha mera cuestión de vontade: os socialistas non queren camiñar de reforma en reforma cara ao socialismo, nós si queremos. O marxismo foi pulverizado, enterrouse a teoría leninista do estado e ocupou o seu lugar o reformismo máis vulgar e a completa falsificación do marxismo.
Estas posicións foron acompañadas por formulacións oportunistas en materia económica, de organización do estado e en materia exterior. O xiro oportunista completouse co coñecido <<Informe Secreto de Jruchov>>, presentado sorpresivamente ao Congreso vulnerando os principios de dirección colectiva que se dicía querer restablecer.
Tras o XX Congreso, e unha vez difundido o Informe <<Secreto>>, iníciase de inmediato o proceso coñecido como <<desestalinización>>, acollida con alivio e sen rechistar por varios partidos de Europa occidental.
Os días 8 a 14 de decembro de 1956, dez meses despois do XX Congreso do PCUS, celébrase en Roma o VIII Congreso do PCI no que se aproba a proposta de Palmiro Togliatti a <<vía italiana ao socialismo>>, que fora precedida pola coñecida como <<vía británica ao socialismo>> adoptada no Congreso do Partido Comunista de Gran Bretaña celebrado en 1951, contrapoñendo a lóxica das <<vías nacionais>> á probada teoría marxista-leninista da revolución.
Insístese en profundar as liberdades para alcanzar a democracia económica e social. Xorde así a concepción de democracia <<avanzada>> ou <<democracia antimonopolista>> que na culminación do seu desenvolvemento permitiría abordar seguidamente a transición ao socialismo.
Togliatti, poñéndose á cabeza dos dirixentes europeos denominados <<renovadores>>, chega a afirmar na súa obra coñecida como <<Memorial de Yalta>> que:
“En conxunto, nós partimos, e estamos sempre convencidos de que debe partirse, na elaboración da nosa política, das posicións do XX Congreso7. Pero tamén esas posicións teñen necesidade hoxe, de ser afondadas e desenvolvidas. Por exemplo, unha reflexión máis profunda sobre o tema da posibilidade dunha vía pacífica de acceso ao socialismo lévanos a precisar que é o que nós entendemos por democracia nun Estado burgués, como se poden ensanchar os límites da liberdade e das institucións democráticas e cales son as formas máis eficaces de participación das masas obreiras e traballadoras na vida económica e política. Xorde así a cuestión da posibilidade de conquistar posicións de poder, por parte das clases traballadoras, no ámbito dun Estado que non cambiou a súa natureza de Estado burgués e, polo tanto, a de si é posíbel a loita por unha progresiva transformación, desde o interior desa natureza.8”.
Á vez que diferentes partidos comezan a asumir tales posicións arrecían os ataques contra os países socialistas, especialmente contra a Unión Soviética. A primeira gran fisura feita pública no movemento comunista europeo ten lugar trala intervención internacionalista proletaria dos países do Pacto de Varsovia en Checoslovaquia, en agosto de 1.968. O Partido Comunista Italiano, o Partido Comunista de España e o Partido Comunista Rumano condenan publicamente a intervención.
O antisovietismo pasa a integrarse na liña política dos partidos que abrazan o <<eurocomunismo>> e a converterse nunha dos seus principais acenos de identidade. Calquera pretexto é bo con tal de diferenciarse da URSS, con tal de presentarse ante a opinión pública como opción diferenciada do principal bastión da clase obreira internacional, aínda que as críticas antisoviéticas coincidan abertamente coa propaganda imperialista e contribúan obxectivamente a debilitar ao campo socialista.
A vía italiana adquire un novo estadio coa concepción do <<compromiso histórico>> elaborada por Enrico Berlinguer. O camiño ao socialismo concíbese sobre a base dunha ampla alianza pluripartidista, o que na práctica supón para os PPCC o abandono da súa función dirixente, do seu papel de destacamento de vangardia. O chamado <<socialismo democrático>> ou <<socialismo en liberdade>> vai adoptando a súa forma definitiva en aberto antagonismo coa ditadura do proletariado. Os partidos eurocomunistas asumen as denominadas <<liberdades formais>> burguesas como posicións propias e defenden a posibilidade de profundar a democracia burguesa –á que deixan de cualificar como tal- para alcanzar o socialismo, renunciando á revolución social e ao poder revolucionario da clase obreira.
A conferencia de Berlín leste e o revisionismo eurocomunista.
Nesa perspectiva, en 1975 o Partido Comunista Italiano e o Partido Comunista de España fan unha declaración conxunta sobre o seu modelo de tránsito ao socialismo en <<paz e liberdade>>. Son os prolegómenos da Conferencia de Partidos Comunistas e Obreiros de Europa celebrase en Berlín Leste os días 29 e 30 de xuño de 1976, cuxos resultados tiveron unha ampla resonancia mundial. Os partidos de Italia, Francia e España, apoiados en maior ou menor medida pola intervención dalgúns partidos no poder –como o iugoslavo-, presentan nunha fronte común a plataforma eurocomunista.
O Partido Comunista Italiano defendía abertamente a desarticulación do movemento comunista internacional, dicindo respecto da Conferencia de Berlín9:
“…nesta foron reafirmados con forzas os principios de autonomía que hoxe regulan as relacións de colaboración entre os partidos comunistas…
O éxito desa política de paz e coexistencia en Europa é unha condición do avance democrático e pacífico do pobo italiano cara a profundas transformacións de tipo socialista”.
Enrico Berlinguer declaraba:
“… a nosa Conferencia non é a dun organismo comunista internacional, que non existe nin pode existir en forma algunha, nin a escala internacional, nin a escala europea...”
Por parte do Partido Comunista Francés10 insistíase na chamada vía democrática e nas particularidades nacionais:
“…o noso partido expuxo ante a Conferencia as ideas centrais da súa XXII Congreso e, en particular, a vía democrática cara ao socialismo, que ten en conta as particularidades nacionais de Francia á que convida aos traballadores, ao noso pobo.”
Tras o pleno do Comité Central celebrado en Roma os días 28 e 29 de xullo de 1976, o Partido Comunista de España facía nunha conferencia de presa a máis acabada exposición das pretendidamente novas posicións revisionistas11:
“As condicións en que viven os distintos partidos comunistas, as súas características, a mesma historia de cada un e dos seus pobos, son o suficientemente diferentes para que a diversidade sexa a nota decisiva que marque as relacións mutuas…
Esta diversidade de situacións limita os temas nos que cabe unha unidade de criterio, como se ha ir constatando ao longo destes dous anos de preparación.
Pero hai algo máis profundo. Esta diversidade de situacións orixina loxicamente unha profunda diversidade de concepcións sobre todo nun conxunto de temas esenciais: sobre a concepción do socialismo, sobre múltiples problemas contemporáneos, sobre numerosas cuestións ideolóxicas, sobre a democracia política…
Igualmente quedou claro en Berlín que existe en Europa un grupo de partidos comunistas cuxa liña política, cuxos análises, cuxa concepción do socialismo coinciden en gran medida...
Estes partidos loitan pola vía democrática ao socialismo, e por un socialismo na democracia, co pleno exercicio dos dereitos da persoa, con pluralidade de partidos políticos, co respecto á alternancia no poder segundo exprese a súa vontade ao pobo a través do sufraxio universal. O conxunto deses partidos pronúnciase por un socialismo no que exista o respecto máis escrupuloso á liberdade de conciencia e ás prácticas relixiosas, á liberdade de expresión, de reunión, á liberdade científica, literaria e artística, ao dereito á folga; por un socialismo en que o Estado non teña ideoloxía oficial”.
O <<eurocomunismo>> manifestábase plenamente como corrente revisionista de dereita, asumindo os postulados do liberalismo en torno aos máis variados aspectos políticos: democracia, liberdades, relixión, etc.
Baixo a defensa das liberdades políticas e da democracia burguesa, especialmente do pluripartidismo e do sufraxio electoral, enterraron a loita de clases e negaron o papel de instrumento de dominación de clase do Estado. Practicaron unha constante e crecente política de agresión aos países socialistas e trataron de dinamitar por todos os medios ao seu alcance a coordinación e o avance do movemento comunista internacional, converténdose en nome das particularidades nacionais e do socialismo democrático en funcionais á estratexia anticomunista das potencias imperialistas.
Na súa loita contra o marxismo-leninismo, reviviron a tese de Kautsky de que “a oposición das dúas correntes socialistas” (é dicir, os bolxeviques e os non bolxeviques) é “a oposición de dous métodos radicalmente distintos: o democrático e o ditatorial”12, e como el trataron de converter de novo a Marx nun adocenado liberal. Atacaron con rabia a premisa leninista de que marxista só é o que fai extensivo o recoñecemento da loita de clases ao recoñecemento da ditadura do proletariado e de que o problema da ditadura do proletariado é o problema da actitude do Estado proletario fronte ao Estado burgués, da democracia proletaria fronte á democracia burguesa.
Como corrente revisionista, o <<eurocomunismo>> manifestouse como continuación da loita ideolóxica da burguesía contra as ideas revolucionarias e sobre a base do recoñecemento formal do marxismo, do mesmo xeito que fixeron con Kautsky respecto da teoría do Estado, chamaron a combater ás súas filas ao mesmo Bernstein izando de novo a bandeira de que “o obxectivo final non é nada; o movemento o é todo”, ou o que é o mesmo, “a revolución socialista non é nada; as reformas son todo”. Así, frearon toda tentativa revolucionaria en aras dunha ampla alianza con socialdemócratas e cristiáns chamada a conquistar unha maioría parlamentaria que, de reforma en reforma, algún día, alcanzaría o socialismo empregando como arma a maquinaria estatal burguesa, ata en alianza coa propia burguesía nacional sumada a unha fronte antimonopolista.
E, como non podía ser doutro xeito, atendendo ao nexo orgánico que en palabras de Lenin existe entre as cuestións de organización e as concepcións programáticas revisionistas, a súa política e a súa táctica, lanzáronse a destruír o carácter leninista dos seus respectivos partidos e da militancia comunista13.
O <<EUROCOMUNISMO>> EN ESPAÑA E A DESTRUCIÓN DO PCE.
Tras a derrota sufrida na guerra nacional revolucionaria contra o fascismo (1.936-39), a dirección política do PCE non realizou unha análise rigorosa das causas da derrota nin do papel do Partido na fase final da guerra. A dirección, co camarada José Díaz14 gravemente doente e dispersa por diferentes países, non logrou articular unha estratexia que permitise proseguir a loita antifascista ata o inicio da Segunda Guerra Mundial. Non existía un plan de repregue e, moito menos, unha previsión que permitise continuar organizadamente a loita na clandestinidade.
Desde 1932 ata 1954 non se celebra ningún Congreso do PCE15, o que permitiu un constante e progresivo debilitamento dos principios leninistas de dirección colectiva e un escenario idóneo para todo tipo de manobras realizadas de costas á organicidade e da base combatente do partido, cun Buró Político cuxos membros vivían a varios miles de quilómetros de distancia entre si e sen presenza articulada e efectiva dunha dirección política no interior do país.
En paralelo á formulación da <<vía italiana ao socialismo>>, o PCE adopta en España a coñecida como <<política de reconciliación nacional>>, á vez que emprendía un desastroso repregue da loita guerrilleira. Con tales precedentes, comeza a librarse unha dura batalla na dirección do PCE.
Baixo o mando de Carrillo, nomeado Secretario Xeral no VI Congreso, celebrado en Praga de decembro de 1.959 a xaneiro de 1960, a dirección prepara a coñecida como <<saída democrática>>, deseña a chamada <<alianza das forzas do traballo e a cultura>> e impón progresivamente unha liña antisoviética e revisionista, eliminando a destacados dirixentes, apartando aos cadros que na dirección do partido permanecían fieis ao marxismo-leninismo e expulsando a miles de comunistas honestos que loitaban heroicamente no interior do país.
A fracción eurocomunista apoiouse en todo momento nos resultados do XX Congreso do PCUS, especialmente na tese que afirmaba a pluralidade de formas no tránsito ao socialismo e nas críticas a Stalin contidas no Informe Secreto, que serviron de pretexto para difamar á URSS e apartarse dos ensinos da Revolución de Outubro na transición revolucionaria e na edificación do socialismo. Apoiáronse tamén nos sucesos contrarrevolucionarios de outubro-novembro na República Popular de Hungría e especialmente na intervención internacionalista do Pacto de Varsovia en Checoslovaquia, tratando de debilitar a confianza da militancia e da clase obreira no socialismo e de minguar en inmenso prestixio da URSS.
O oportunismo da dirección eurocomunista do PCE non coñeceu límites. En 1.970 Santiago Carrillo declara ao diario francés Le Monde:
“Concibimos xustamente unha España socialista, onde o Xefe do Goberno sería un católico e onde o PC sería minoritario… o socialismo español marchará coa fouce e o martelo nunha man e a cruz na outra.”16
Desde entón, a formulación do denominado <<pacto para a liberdade>> pasa no PCE a un primeiro plano. Como sucede no PCI co <<compromiso histórico>>, o citado pacto, expresión máxima do triunfo do interclasismo no PCE, non se concibe como unha alianza de clases ou organizacións políticas para superar a ditadura, senón que, na súa aplicación eurocomunista, convértese na procura desesperada do recoñecemento por parte das clases dominantes, especialmente do sector oligárquico que, opostos os seus intereses á tendencia autocrática do franquismo, puxaba no interior do réxime pola integración española na Comunidade Económica Europea, o que no plano político esixía un cambio na forma de dominación, un tránsito tutelado da ditadura franquista á monarquía parlamentaria.
E nese tránsito comprometeuse o PCE revisionista. Primeiro aceptando os <<Pactos da Moncloa>>, que sometían os intereses da clase obreira e dos sectores populares aos intereses económicos da oligarquía en plena crise económica, xogando un papel de contención da loita obreira. Despois aceptando o marco monárquico e enterrando a historia de loita antifascista da clase obreira e do pobo español, renunciando ao restablecemento da legalidade republicana e apoiando a Constitución de 1978, que consagraba o cambio dunha forma a outra no exercicio da ditadura do capital.
En paralelo, desde o Pleno do Comité Central celebrado en Roma en 1976, foi atacada a concepción leninista de Partido, o seu papel na sociedade, as súas funcións, tarefas esenciais e principios organizativos. Nun partido con miles de depurados, abríronse de par en par as portas a miles de novos ingresos sen ningún tipo de control ou vixilancia revolucionaria. Todas as condicións estaban sentadas para, chegado o IX Congreso, celebrado en Madrid en 1.978, aprobar formalmente o abandono do marxismo-leninismo e consagrar a política revisionista imposta nun longo proceso aos comunistas españois.
O Partido da guerra nacional revolucionaria, da loita guerrilleira, cuxos militantes formaron na resistencia contra o nazi-fascismo en todos os países europeos e loitaron sen cuartel á beira do pobo soviético nas Batallas de Leningrado e Stalingrado, fora liquidado.
O PCE mutara nunha organización irreconocíbel que, ata o día de hoxe, maniféstase en contra da necesidade histórica da revolución socialista e do poder revolucionario da clase obreira -a ditadura do proletariado- no período de transición e de construción do socialismo; pronúnciase en contra dos principios leninistas de organización, especialmente do centralismo democrático; renuncia á experiencia e ás ensinanzas da construción socialista no século XX, ás que cualifica como unha sorte de capitalismo <<de estado>>, rexeitando especialmente o período coñecido como <<ataque ou asalto socialista contra o capitalismo>> no que a Unión Soviética, con Stalin á fronte do PCUS, demostrou a superioridade do socialismo sobre o capitalismo e colleitou principalmente éxitos; acepta o marco imperialista da Unión Europea, reivindicando unha versión social e democrática da mesma baixo os postulados oportunistas do Partido da Esquerda Europea; e rexeita toda forma de recomposición dun movemento comunista internacional estruturado sobre firmes bases ideolóxicas.
Na Península Ibérica, o irmán Partido Comunista Portugués soportou todo tipo de presións que poñendo entre outros o exemplo español buscaban destruír a liña marxista-leninista. O camarada Álvaro Cunhal, Secretario Xeral do PCP, respondeu en todo momento con firmeza e contundencia:
“Esta campaña aparece moitas veces con ton paternalista. Lamentan o que chaman <<rixidez>>, <<dogmatismo>>, <<sectarismo>>, <<stalinismo>> do PCP e fan votos para que o PCP se converta nun partido <<moderno>>, de modelo <<occidental>>…
E cales son as modificacións que o PCP habería de facer para <<probar a súa independencia>>?
As condicións son apuntadas provocadoramente. Todas elas viran ao redor de seis grandes puntos: deixar de ser un partido marxista-leninista; rachar as súas relacións de amizade co Partido Comunista da Unión Soviética; criticar á URSS e aos países socialistas; rachar co internacionalismo proletario; desistir en Portugal das reformas estruturais de carácter socialista; e adoptar un funcionamento interno que permita tendencias e divisións e a ruptura da unidade do Partido.17”
No movemento comunista español, a diferenza do portugués, fixéronse hexemónicas as posicións revisionistas impulsadas pola dirección do PCE, e ao longo deste proceso escindiuse en dúas forzas principais: aquelas que resistiron a ofensiva eurocomunista e defenderon o marxismo-leninismo agrupándose en 1984 no Partido Comunista dos Pobos de España e aqueloutros que persistiron, e aínda persisten, en batuxar no pantano revisionista, sen realizar unha autocrítica seria e rigorosa, unha mera análise, que vaia máis aló das meras lamentacións sobre o que puido ser e non foi a denominada <<transición española>> e que continúan defendendo na práctica a vía do parlamentarismo burgués envolta, nestes momentos, na mesma bandeira republicana que no seu momento traizoaron.
E para mostra un botón. No órgano de expresión do PCE de abril de 2010, baixo o título <<Ofensiva política cara á Conferencia Republicana do PCE>>, desde a Secretaría de Movemento Republicano do PCE afírmase entre outras lindezas:
“Desde o PCE entendemos que o proxecto republicano non debe ser encadrado en función da terminoloxía referida a espazos no espectro político. Temos que darlle á palabra República unha entidade de proposta que a faga máis accesíbel e rechamante; A República é a reforma económica, social, política, ideolóxica e de novos valores á situación real.”
A continuación o Director de Mundo Obreiro no seu artigo titulado <<Construíndo República>> dános mostras, aínda máis claras, da completa confusión que reina no seo do reformismo:
“Non imos contra a Constitución da que pedimos a súa reforma de modo trascendente, temos claro que o obxectivo é contra unha monarquía arcaica, obsoleta e garante dos valores do neoliberalismo. Non queremos calquera república senón unha federal e democrática e cos valores do I e a II Repúblicas aplicados á situación actual…
A futura Constitución republicana debe pivotar en torno aos contidos da solemne Declaración de DDHH da ONU de 10 de Decembro de 1948, ademais debe facer seus os tres Pactos que asinados en 1966 e aceptados por España desenvolven eses contidos…
A Democracia como convenio permanente entre seres libres e iguais para seguir permanentemente convindo é dun alcance e dunha profundidade que fai posible á cidadanía a accesibilidade a tómaa de todo tipo de decisións...”.
O vello contido revisionista, que adoptou en España e outros países a forma <<eurocomunista>>, adáptase así aos novos tempos. Nova linguaxe para vellas formulacións e nin asomo de marxismo. Nas Teses do XVIII Congreso do PCE afírmase:
“Neste XVII Congreso, o PCE reafírmase na defensa do socialismo como desenvolvemento coherente e aplicación plena da democracia. Comprende, xa que logo, o recoñecemento do valor das liberdades persoais e da súa garantía, os principios de laicidade do Estado e da súa articulación democrática, da pluralidade de partidos, da autonomía dos sindicatos, da liberdade relixiosa e de culto practicado no ámbito privado, así como a total liberdade de investigación, e das actividades artísticas e culturais”.
Exactamente o mesmo que o PCE eurocomunista afirmaba tras o pleno do Comité Central celebrado en Roma en 1976, cuxa cita reproduciuse anteriormente.
O denominado Socialismo do Século XXI, é a nova bandeira dos nosos republicanos de hoxe e eurocomunistas onte18. Unha proposta cuxas versións máis elaboradas parten das teses mesmas revisionistas que atravesaron os debates centrais do movemento obreiro desde que este entrou na historia, de Bernstein ao eurocomunismo, opoñendo ao socialismo científico un exercicio de eclecticismo trufado de posicións liberal-burguesas.
Non é de estrañar, xa que logo, que partidos herdeiros do eurocomunismo saúden calorosamente a proposta de V Internacional19, onde as súas formulacións revisionistas poden convivir con naturalidade con forzas que renunciaron plenamente á loita de clases, con todo tipo de socialdemócratas, trotskistas e toda variedade moderna de oportunismo, tanto de dereita como de esquerda; tal e como xa fan a escala rexional no Partido da Esquerda Europea.
A MODO DE CONCLUSIÓN.
- O eurocomunismo foi unha corrente revisionista de dereita oposta ao socialismo científico e inimiga do marxismo-leninismo que, como noutros momentos ao longo da historia da loita de clases, serviu de vehículo á penetración da ideoloxía burguesa nas filas da clase obreira e do movemento comunista.
- O eurocomunismo interactuou coas políticas oportunistas que, especialmente tralo XX Congreso do PCUS, foron impoñéndose en varios partidos comunistas no poder. O eurocomunismo baseou a súa actuación nas fisuras abertas por esas posicións oportunistas e, ao mesmo tempo, traizoou os principios internacionalistas proletarios practicando un groseiro antisovietismo que contribuíu a minguar a confianza da clase obreira no socialismo.
- As posicións oportunistas, tanto nos partidos comunistas no poder como nos que non o estaban, non foron suficientemente combatidas desde o marxismo-leninismo. A diferenza do sucedido en tempos de Lenin e Stalin, non se abriu un debate ideolóxico rigoroso no seo do movemento comunista internacional, no que primou a <<diplomacia>> fronte ao apoio consecuente ás posicións revolucionarias que se enfrontaban ao revisionismo.
- Os feitos non confirmaron ningunha das afirmacións eurocomunistas. O eurocomunismo conduciu á clase obreira dos seus respectivos países ao calello sen saída do interclasismo, debilitou en extremo as posicións revolucionarias e conduciu á liquidación dos partidos comunistas que o adoptaron como destacamentos revolucionarios.
- Os partidos comunistas que abrazaron o eurocomunismo, e que non foron completamente liquidados, non realizaron unha autocrítica rigorosa baseada en categorías científicas das súas posicións pasadas. Na actualidade tratan de adaptar as mesmas posicións revisionistas aos novos tempos, agrupándose en Europa en torno ao Partido da Esquerda Europea.
- O desenvolvemento da loita de clases a escala internacional, co avance da clase obreira, do campesiñado e de posicións antiimperialistas en distintos países, especialmente latinoamericanos, fixo entrar en escena unha nova variedade de oportunismo. O denominado Socialismo do Século XXI, baseado no eclecticismo e na negación das categorías e principios do socialismo científico, está chamado a ocupar a mesma posición que na segunda metade do século XX ocupou en Europa e outros lugares o denominado <<eurocomunismo>>.
- As forzas marxistas-leninistas deben implicarse activamente na loita ideolóxica que hoxe se libra no movemento revolucionario e antiimperialista mundial, contribuíndo de xeito decisivo á urxente reorganización dun movemento comunista internacional que garanta o éxito das revolucións sociais que están por vir.
Raúl Martínez Turrero.
Membro do CE do PCPE.
Proposta Comunista.
1 Declaración do Comité Central do PCPE ante o 90 Aniversario da Gran Revolución Socialista de Outubro. VII Pleno do CC, 6 e 7 de outubro de 2.007.
2 Véxase DOCUMENTATION FRANÇAISE: <<Problèmes Politiques et Sociaux>>, núm. 293. Paris, 1976, páxinas 25 e 27.
3 Problemas económicos do socialismo na URSS. Novembro de 1.951. Edicións Vangardia Obreira en 1.984, Tomo XV Obras J. Stalin.
4 XX Congreso do Partido Comunista da Unión Soviética. Editado en castelán polo Partido Comunista Francés. Páxinas 40 a 43.
8 O Memorial <<de Yalta>>, publicado tras o falecemento de Togliatti , foi elaborado para soster unha serie de conversacións cos dirixentes soviéticos. No mesmo desenvólvese a idea do <<policentrismo>> no movemento comunista internacional.
12 Citado por Lenin na REVOLUCIÓN PROLETARIA E O RENEGADO KAUTSKY. Obras Escollidas en tres tomos, Moscú 1.961. Edición en castelán páxina 65.
13 No caso do PCE, o Pleno do CC celebrado en Roma en 1.976 modificou a estrutura do Partido e substituíu as células por agrupacións territoriais, ao modo socialdemócrata, en preparación das eleccións que estaban por vir.
15 O V Congreso do PCE celébrase en Checoslovaquia en abril de 1.954. Dores Ibárruri, A Pasionaria, sucede na Secretaría Xeral a José Díaz, falecido en 1.942. No VIN Congreso, celebrado en 1.960, Santiago Carrillo, Secretario Xeral da Mocidade Socialista, unificada coa Mocidade Comunista na JSU, despraza a Dores Ibárruri da Secretaría Xeral, nomeándoa Presidente do Partido, cargo inexistente ata a data. No mesmo Congreso o Buró Político pasa a denominarse Comité Executivo.
16 Declaracións de Santiago Carrillo a Le Monde publicadas polo diario francés o 4 de novembro de 1.970.
18 Nas Teses aprobadas polo XVIII Congreso do PCE, celebrado en novembro de 2.009, adóptase as posicións do denominado Socialismo do Século XXI.
19 No Informe aprobado por unanimidade no Comité Federal do PCE de 18 de decembro de 2.009, declárase respecto de a proposta de V Internacional: “Neste marco internacional xorde a iniciativa lanzada en Venezuela de avanzar cara a unha nova internacional socialista. Para empezar temos que sinalar que desde o PCE vénse reclamando desde hai moitos anos a necesidade de ampliar a todo o planeta o que é o Foro de São aulo, no que participan de pleno dereito somentes os partidos latinoamericanos, o resto somos invitados, xa que a necesidade de coordenar, complementar actuacións e intercambiar opinións é cada vez máis necesaria fronte a un capital que está plenamente organizado, a clave agora é ver como damos forma a esta iniciativa na que o PCE debe mostrar hoxe a súa vontade de participar”.
[Fonte: Exemplar nº 2 da Revista Comunista Internacional]
Traducido ao galego por FORXA!